Voedingsblog: Parttime Glutenvrij
Voeding dient als basis voor al je topprestaties. Maar haal je wel het beste uit jezelf wat betreft je dieet? Het jagers en verzamelaars dieet van onze voorvaderen 10.000 jaar terug lijkt geëvolueerd in een passieve wandeling door de supermarkt, waar we producten aanschaffen die vaak voorbewerkt zijn en afkomstig zijn van de landbouw of veeteelt. Voor jaren leek het voor mij de normaalste zaak van de wereld, maar een groeiend aantal documentaires op Netflix en artikelen over vegetarisch, veganistisch, lactose- en glutenvrij eten roepen vragen in mij op of het ook anders kan. Kortom, haal ik met het dieet wat ik nu heb eigenlijk wel het beste uit mijzelf?
In de afgelopen twee maanden heb ik mijzelf blootgesteld aan een glutenvrij dieet waar ik in dit blog verslag van doe. Ik bied inzicht in de rol die gluten in ons dagelijks dieet speelt, hoe je lichaam er op kan reageren en welke mooie alternatieven er zijn voor glutenproducten.
Toptennisser Novak Djokovic schreef het boek ‘’ In 14 dagen glutenvrij fit als een topsporter’’ en won zelf 3 grote tournooien nadat hij er voor koos om gluten uit zijn leven te verbannen. In Nederland kennen we zelfs de Week zonder Tarwe, waar men de ”agressieve” gluten opzij zet met het doel de werking van de darmen te verbeteren, de darmwand te herstellen en zo de opname van nutriënten te verbeteren.
Als topsporter heb ik mij altijd veelvuldig blootgesteld aan volkorenbrood, pasta, muesli en energyrepen. Kortom, glutenproducten! Daar zit namelijk alles in dat ik dacht nodig te hebben als goede voedingsbodem voor al mijn sportieve activiteiten. In januari merkte ik op dat ik al drie jaar met exceem rond liep, soms een wat opgeblazen gevoel had en er met geen mogelijkheid van af kwam. Als zoon van een orthomoleculair voedingstherapeute werd mij al op jonge leeftijd bijgeleerd wat de rol was van Vitamine C, D, B en Omega 3 vetzuren. Werd er iemand thuis ziek of zat iemand niet lekker in zijn vel, dan gingen we dat niet oplossen met een zalfje of pijnstilling, maar werd het aangepakt bij de oorsprong! Veelal lag het volgens mijn moeder aan de werking van je darmen.
Toen ik in februari verhaal kwam halen bij mijn moeder werd mij al vrij snel het boek ‘’ De Oerspronkelijke keuken’’ in mijn handen gedrukt. Door te gaan eten zoals een oermens ( nou ja, bijna dan), kon ik mij wellicht beter gaan voelen aan de hand van meer glutenvrije maaltijden. ‘’Wie weet ben je wel gluten intolerant!’’. Probeer het eens voor twee of drie weken en zie wat het met je doet!
Gluten, wat is het precies?
Gluten is een type eiwit dat je vindt in: tarwe, rogge, gerst, spelt, kamut en couscous. Vanzelfsprekend ook alle voedingsmiddelen die hiermee vervaardigd zijn zoals brood, pizabodem, pasta’s en bier.
Een onderdeel van dit eiwit, gliadine, is in staat om een ander stofje, zonuline, aan te maken dat je darmslijmvliezen aantast. Er ontstaan kleine gaatjes in je darmslijmvliezen, waardoor stofjes die hier niet thuis horen in je bloed terecht kunnen komen. Klachten die hieruit kunnen voortkomen zijn divers, variërend van huidproblemen tot allergieën tot aan auto-immuunziektes, tot langdurige vermoeidheid als gevolg van voedingsstoffen die in je darm niet goed meer worden opgenomen. Het gliadine in tarwe is nogal agressief in je darmen. Deze stof heeft een flinke plakkracht en bakkers werken hier graag mee. Over de jaren is het tarwe gewas dusdanig vaak veredeld en gekruist, dat tarwe momenteel veel meer gliadine bevat dan voorgaande jaren. Zo kan het zomaar zijn dat je vroeger prima tegen bruine boterhammen kon, terwijl dat nu niet meer het geval is. Daarnaast is het ook een betaalbare vulstof en bindmiddel voor veel bewerkt gemaksvoedsel dat men de laatste 40 jaar voor handen heeft in onder andere de supermarkten. Tegenwoordig zit vrijwel overal wel sporen van gluten in.
Iedereen kan anders op deze gluten reageren. In de eerste plaats kan het zijn dat je darmen gluten prima verteren, no problemo dus! De tweede en extreemste vorm is gluten allergie, ook wel coeliakie genoemd, waarbij men ieder korreltje dient te vermijden. Op de derde plek bestaat er glutensensitiviteit. Er zijn vele studies over geschreven en het lijkt dat er naast gluten allergie ook een groeiende groep is met gluten sensitiviteit. Men kan de gluten wel verdragen, maar de moderne gluten en dus het agressieve gliadine dat er in zit, maakt mensen wel gevoelig voor ze. Het wat meer links laten liggen van de gluten zou uitkomst kunnen bieden.
Experiment een maand zonder gluten!
Goed, het antwoord zit hem dus wellicht in moderne tarwegluten. Sinds februari heb ik gluten links laten liggen en ben ik gaan zoeken naar alternatieven waar ik nog steeds de juiste voedingsstoffen mee binnen krijg om te functioneren. Ik voel mij ondertussen actiever, fitter en alerter dan ooit tevoren. De huiduitslag verdween in 2 weken tijd en mijn spijsvertering lijkt weer aardig te werken wat ik naar mijn idee terug zie in mijn sportieve resultaten.
‘’You can read every story, talk to every expert and examine every study on the planet, but you won’t truly understand what eating real food can do until you try it yourself’’- Joe Salama
Het gaat wat mij betreft om het verschil tussen voldoende functioneren en optimaal functioneren. Er lopen wellicht meer mensen met deze glutensensitiviteit rond dan we denken en misschien ben jij er wel één van.
Hoe eet je glutenvrij?
Je ziet dat supermarkten er vaker en vaker op inspelen door glutenvrije alternatieven aan te bieden. Maak ik er gebruik van? Jazeker! Echter lijkt het op het oog een mooie oplossing, het viel me op dat ze niet allen even gezond blijken. Glutenvrij brood, glutenvrije stroopwafels, veel van deze producten zitten vol met zetmeel om de plakkracht van gluten te imiteren. Om de smaak van tarwe na te bootsen, worden producten veel bijgezoet. Vooral de combinatie van dit zetmeel en de extra suiker vind ik geen geweldige oplossing als je het hebt over het verbeteren van je dieet.
Hoewel ik hier zo nu en dan wel glutenvrije pasta vandaan haal, probeer ik zelf mijn dieet over een andere boeg te gooien en dat is op basis van ‘’oervoeding’’. Ik heb er stapsgewijs voor gekozen om meer natuurlijke voeding tot mij te nemen net als mijn voorvaderen in de oertijd. Het is niet alleen van nature glutenvrij, maar het houdt mij direct ook weg van bewerkte voedingsmiddelen en geeft me energie om weer nieuwe recepten uit te proberen in de keuken. De jagers en verzamelaars baseerden het dagelijks dieet op groenten, fruit, eieren, vis, vlees en wat noden en zaden. Er lag een focus op glutenvrije granen waaronder boekweit en quinoa en de zoetbehoefte kwam vooral voort uit de dagelijkse portie fruit.
Ik ben me er ook erg van bewust dat wat voor de een werkt, niet voor de ander hoeft te werken. Er is een groeiend gebruik van gluten in voedsel en de vraag is of we het maximale uit onszelf kunnen blijven halen door in deze groei mee te gaan, of een eigen plan te trekken door voor parttime glutenvrij te kiezen. Wat voor de een werkt hoeft voor de ander niet te werken. Waar de een goed op reageert, is voor de ander ongeschikt. Als roeier weet ik nu eenmaal niet beter dan dat je moet roeien met de riemen die je hebt.
Heeft dit blog je geïnspireerd of herken je je in vage klachten, probeer het voorzichtig eens en zie wat het met je doet. Je eerste stap kan bijvoorbeeld al zijn door eens onze glutenvrije ”Goud op je bord” energiereep te proberen!
Door Koen Lourijsen, Team WATTWORKS
Referenties